La finamira da la strategia per la transfuormaziun digitala es da render il rumantsch plü visibel i’l spazi digital e tras quai simplifichar l’adöver dal rumantsch illa vita da minchadi. Per sustgnair quist scopo ramassa la Lia Rumantscha central las datas da la lingua in differents formats e las metta lura a disposiziun sün basa da licenzas da standard. Uschea pon instituziuns academicas e persunas interessadas far adöver da quellas. In ün prüm pass sarà l’incumbenza da la Lia Rumantscha da sgürar cha’l rumantsch saja rapreschantà correctamaing in normas internaziunalas e standards, sco per exaimpel il standard d’UNICODE chi fa visiblas las linguas sün surfatschas graficas. Normas e standards chi resguardan il rumantsch pussibilteschan da til integrar in sistems digitals. Tras quai pon las schanzas da las nouvas tecnologias gnir nüzziadas in ün möd cumplet. Plünavant planisescha la LR üna cooperaziun culla linguistica computaziunala da l’Università da Turich. Ün proget concret, erui sün fundamainta dals bsögns da cumüns ed instituziuns, füss ün program da traducziun.
Guvernamaint, coordinaziun e partecipaziun
Per s’accordar davart ils aspets principals da quista strategia ha la Lia Rumantscha integrà ils portaders da decisiuns: Radiotelevisiun Svizra Rumantscha (RTR), la Fundaziun Medias Rumantschas (FMR) ed il Dicziunari Rumantsch Grischun (DRG). Plü inavant ha la Lia Rumantscha profità da la savüda d’expert*as da l’Università da Turich, da l’Università da Friburg e dal post da plurilinguità dal chantun Grischun. Quista gruppa fuorma «la gruppa da coordinaziun strategica» chi s’inscuntra üna jada l’on. Implü prevezza la strategia «üna gruppa da coordinaziun operativa» cun collavuratur*as da RTR, FMR e DRG per coordinar ils differents progets. Previs esa, ch’ella as reunischa trais jadas l’on. Per pussibiltar a tuot las persunas interessadas da’s partecipar al tema da la transfuormaziun digitala, ha la Lia Rumantscha instradà l’occurrenza annuala «digidi».
Proceder per definir la strategia
Per definir la strategia da la transfuormaziun digitala ha la Lia Rumantscha laschà far il prüm üna retschercha davart minoritats linguisticas e dad opiniuns d’expert*as. Implü ha la Lia Rumantscha fat adöver da raits da specialist*as da l’economia e da la scienza sco SwissNLP e CLARIN-CH per sclerir dumondas da basa sco per exaimpel las pussibiltats da las tecnologias actualas o co surmuntar sfidas da drets o da protecziun da datas. In ün oter chomp relevant per quist intent ha la Lia Rumantscha contactà passa 30 cumüns i’l territori rumantsch per sclerir lur bsögns ed per tils infuormar davart las schanzas tecnologicas. Cun agüd da quist process ha la LR ramassà l’acconsentimaint da 22 cumüns chi sustegnan la Lia Rumantscha sco coordinatura da la digitalisaziun – sco incumbenzada da vart dal Chantun Grischun e da la Confederaziun.
La strategia per la transfuormaziun digitala cun tuot ils detagls as chatta quia: liarumantscha.ch/rm/instituziun/lia-rumantscha
